راهنمای جامع اجرای سیستم اتصال زمین (ارتینگ) در پروژه‌های ساختمانی

مقدمه

اتصال مؤثر تجهیزات الکتریکی به زمین، یکی از اصول پایه در طراحی و اجرای تاسیسات برقی ایمن است. سیستم ارت علاوه‌ بر ایمنی افراد و حفاظت تجهیزات، نقش کلیدی در جلوگیری از آسیب ناشی از صاعقه و خطاهای شبکه برق دارد. در ایران، مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان و نشریه ۱۱۰ سازمان برنامه و بودجه، چارچوب طراحی و اجرای سیستم ارت را مشخص کرده‌اند.
در این مقاله، به‌صورت دقیق، فنی و با ذکر جزئیات اجرایی و نکات استانداردی، مراحل اجرای یک سیستم اتصال زمین مناسب را شرح می‌دهیم.

📌 ۱. ضرورت اجرای سیستم ارت

مطابق با مبحث ۱۳ و استانداردهای IEC، وجود سیستم ارت در پروژه‌های زیر اجباری است:

• ساختمان‌های مسکونی با بیش از ۵ واحد

• کلیه ساختمان‌های اداری، تجاری و صنعتی

• بیمارستان‌ها، مراکز داده، پست‌های برق، کارگاه‌ها

• سیستم‌های حفاظتی مانند صاعقه‌گیر و سیستم‌های جریان ضعیف

⚙️ ۲. انواع سیستم ارت در ایران

✅ الف) سیستم ارت طبیعی

استفاده از المان‌های فلزی دائمی در تماس با زمین (مثلاً فونداسیون بتن مسلح، میل‌گرد، اسکلت فلزی)
🔹 الزامات: اتصال مؤثر به میل‌گردها، استفاده از کلمپ مسی، تست مقاومت

✅ ب) سیستم ارت مصنوعی

استفاده از تجهیزات مخصوص مانند صفحه مسی، میله ارت، الکترود تسمه‌ای و مواد کاهنده مقاومت (مانند بنتونیت)

📐 ۳. مراحل اجرایی سیستم ارت مصنوعی (با چاه ارت صفحه‌ای)

مرحله اول: انتخاب محل مناسب چاه ارت

• به‌دور از لوله‌کشی آب، گاز، فاضلاب

• در پایین‌ترین نقطه محوطه (برای رطوبت بیشتر)

• دور از کابل‌های قدرت

مرحله دوم: حفاری چاه

• عمق پیشنهادی: ۳ تا ۴ متر (بر اساس مقاومت زمین)

• قطر: حداقل ۸۰ سانتی‌متر

• در مناطق خشک یا سنگی، می‌توان عمق را افزایش داد یا از الکترود عمودی استفاده کرد.

مرحله سوم: آماده‌سازی الکترود

• صفحه مسی خالص ۵۰×۵۰×۳ میلی‌متر (بر اساس نشریه ۱۱۰)

• اتصال سیم ارت با جوش کدولد یا کلمپ فشار قوی برنجی

• استفاده از کابل مسی نمره ۳۵ یا بیشتر

مرحله چهارم: پر کردن چاه

❗ نکته: استفاده از بنتونیت خالص برندهای تأیید شده باعث پایداری طولانی مقاومت می‌شود.

🧪 ۴. اندازه‌گیری مقاومت سیستم ارت

روش پیشنهادی:

• استفاده از ارت تستر سه سیمه (با دو میله جانبی P و C)

• محل تست با فاصله کافی از چاه (حدود ۱۰ متر و بیشتر)

• مقاومت نهایی باید طبق نوع پروژه باشد:

اگر مقاومت بیشتر از حد مجاز باشد، باید تعداد چاه ارت افزایش یافته یا الکترود افقی و تسمه‌ای نیز اضافه شود.

📋 ۵. الزامات استانداردی و مستندات فنی

• مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان

• نشریه ۱۱۰ (فصل سیستم زمین)

• استاندارد IEC 60364-5-54

• رعایت حداقل فاصله ایزولاسیون بین ارت حفاظتی و ارت الکترونیکی

🔧 ۶. نکات اجرایی مهم

• استفاده از جوش احتراقی (کدولد) الزامی است؛ جوش قلع یا لحیم مردود است

• کابل ارت باید با رنگ سبز زرد و از مسیر جداگانه به تابلو وصل شود

• سر کابل ارت نباید در جعبه تقسیم رها شود (باید به نول یا چاه ارت متصل گردد)

• بهتر است چاه ارت در نقشه‌های برق ساختمان مشخص شده و جانمایی شود

📁 ۷. مستندات تحویل به ناظر یا کارفرما

• نقشه جانمایی چاه ارت

• برگه تست ارت از شرکت مجری با مهر تاییدیه

• عکس از مراحل اجرا، اتصال، پر کردن چاه و سر کابل

• برگه مشخصات تجهیزات استفاده‌شده (صفحه مسی، کابل، بنتونیت)

🧠 نتیجه‌گیری

اجرای یک سیستم ارت مناسب، ترکیبی از دانش مهندسی، تجربه اجرایی و رعایت دقیق استانداردهاست. در شرایط اقلیمی ایران، به‌ویژه در مناطق خشک یا سنگی، استفاده از چاه‌های ترکیبی، مواد کاهنده مقاومت و روش‌های تست دقیق، راه‌حل‌های موثری برای رسیدن به مقاومت مجاز هستند.

اگر قصد طراحی، اجرای اصولی یا تامین تجهیزات سیستم ارت دارید، مشاورین ما در کنار شما هستند.

🛒 پیشنهاد خرید:

→ صفحه مسی خالص ۵۰×۵۰×۳ با تست آنالیز
→ بنتونیت سوپر اکتیو مخصوص ارتینگ با تاییدیه آزمایشگاه
→ دستگاه ارت تستر دیجیتال Kyoritsu, Fluke, یونیتی

📞 برای مشاوره رایگان و خرید تجهیزات:09127674681

🌐 بازدید از فروشگاه آنلاین:https://www.maniniroo.ir/shop/